Trong những năm qua, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã xây dựng và trình Quốc hội, Chính phủ ban hành một hệ thống chính sách, pháp luật khá đầy đủ và đồng bộ về dạy nghề giải quyết việc làm cho người khuyết tật (NKT), như: Luật NKT, một số điều của Bộ luật lao động, quyết định số 1956/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Đào tạo nghề cho lao động nông nghiệp, trong đó có đào tạo nghề cho lao động là NKT; Tiếp đến, ngày 5/8/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1019/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Trợ giúp NKT giai đoạn 2012 - 2020, đã đề cập sâu đến công tác dạy nghề, tạo việc làm cho NKT, tư vấn việc làm, học nghề và nghiên cứu xây dựng mô hình dạy nghề gắn với việc làm phù hợp cho NKT; Quyết định số 1100/QĐ-TTg ngày 21/6/2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch thực hiện công ước của Liên Hợp Quốc về Quyền của người khuyết tật, trong đó có quyền về dạy nghề và tạo việc làm... Nhìn chung, các chính sách, quy định của Nhà nước đã tạo điều kiện thuận lợi, quyền bình đẳng trước pháp luật cho NKT phát huy khả năng của mình trong học văn hóa, học nghề và tìm việc làm. Nhờ đó, một bộ phận lớn NKT đã được học nghề, có việc làm và thu nhập, ổn định cuộc sống.

Cùng chung tay góp sức với Nhà nước trong việc trợ giúp NKT học nghề và giải quyết việc làm - Hội Bảo trợ người tàn tật và trẻ mồ côi Việt Nam là một tổ chức xã hội từ thiện - đã xác định dạy nghề và giải quyết việc làm cho NKT là một trong những hoạt động trọng tâm. Đặc biệt, từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1019 về trợ giúp NKT, Hội đã đưa dạy nghề và giải quyết việc làm là một trong 6 chương trình mục tiêu, cơ bản nhất trong hoạt động của Hội. Để thực hiện chương trình này có hiệu quả, trên cơ sở kinh nghiệm rút ra từ các hoạt động hỗ trợ sinh kế cho đối tượng này từ những năm trước, bắt đầu từ năm 2013, theo chỉ đạo của Bộ LĐ-TB&XH; Hội Bảo trợ NTT &TMC Việt Nam đã xây dựng và thực hiện mô hình thí điểm dạy nghề gắn với giải quyết việc làm cho các cơ sở ngoài công lập và các cơ sở dạy nghề vừa học vừa làm để cho NKT có việc làm ngay sau khi học nghề.

Lớp học nghề mộc của NKT

Theo mô hình này và trên cơ sở các quy định của Nhà nước, Hội đã phối hợp với một số tỉnh, thành Hội triển khai các lớp dạy nghề ngắn hạn gắn với việc làm tại một số đơn vị theo mục tiêu đề ra. Theo báo cáo kết quả 3 năm hoạt động (năm 2014, 2015 và 2016) thì hiệu quả đạt được rất khả quan: Tổng số 3 năm hoạt động với nguồn kinh phí hạn hẹp, nhưng trong số 3.003 NKT được học nghề thì có tới 2.717 người tốt nghiệp (bằng 91%) và 2.362 người (bằng 87%) có việc làm; Trong đó, năm 2014 Hội đã mở được 33 lớp dạy nghề gắn với việc làm cho 572 NKT vừa học văn hóa, học nghề và giải quyết việc làm, thì đã có 558 NKT (bằng 98%) tốt nghiệp học nghề và 469 (bằng 82%) có việc làm; năm 2015 Hội đã tổ chức dạy nghề cho 931 NKT học nghề thì có tới 843 người (tức 90%) có việc làm ổn định; Đến năm 2016, theo báo cáo tổng kết năm, thì Hội (bao gồm cả các tổ chức Hội thành viên) đã tổ chức đào tạo cho 1.500 NKT, sau khi ra trường có tới 1.050 người (tức 90%) có việc làm, có thu nhập ổn định. Vì vậy, có thể đánh giá mặc dù kinh phí rất hạn hẹp, thời gian đào tạo ngắn, nhưng mô hình dạy nghề gắn với việc làm cho NKT của Hội Bảo trợ NTT&TMC thực hiện thời gian qua đã đem lại kết quả và hiệu quả cao.

Ông Nguyễn Văn Hồi thăm hỏi người cao tuổi tỉnh Quảng Ninh

Để Hội đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho NKT và tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc trong công tác này, Cục Bảo trợ xã hội sẽ tham mưu cho Bộ phối hợp với các cơ quan hữu quan nghiên cứu trình sửa đổi, bổ sung một số quy định sau:

+ Thứ nhất, Về chương trình dạy nghề: Bộ Lao động - Thương bình và Xã hội nên hoàn thiện chương trình đào tạo nghề cho lao động khuyết tật tiếp cận thuận lợi; Nghiên cứu giảm bớt các thủ tục theo hướng: đơn giản hóa các thủ tục hành chính; Định mức đào tạo phù hợp; Đồng thời, nghiên cứu thời gian học nghề cho phù hợp với đối tượng.

+ Thứ hai, Về kinh phí tư vấn việc làm: Các cơ quan chức năng tạo điều kiện cho NKT được tư vấn việc làm miễn phí và sắp xếp công việc phù hợp với sức khỏe và đặc điểm của NKT.

+ Thứ ba, Về kinh phí hỗ trợ học nghề: Nghiên cứu chuyển kinh phí cho cơ sở dạy nghề kịp thời, phù hợp nội dung chương trình từng khóa học. Điều chỉnh tăng mức hỗ trợ tiền đi lại cho NKT.

+ Thứ tư, Các cơ quan đơn vị trong và ngoài khu vực Nhà nước có nhiệm vụ tiếp nhận NKT sau khi học nghề, đủ điều kiện làm việc và đảm bảo điều kiện về môi trường làm việc cho họ theo quy định của pháp luật.

+ Thứ năm, Quy định cụ thể trường hợp NKT hoặc gia đình họ tự tạo được việc làm, thì được vay vốn ưu đãi để làm ăn; được hướng dẫn sản xuất, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm cho họ theo quy định.

+ Thứ sáu, Đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho NKT và gia đình, để họ tự tin vào khả năng học nghề và làm việc của mình; Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của chính quyền địa phương tích cực vận động NKT học nghề và tạo việc làm.

Cuối cùng, tôi cho rằng: thực hiện chủ trương, chính sách của Nhà nước về dạy nghề và tạo việc làm cho NKT, trong đó có Quyết định số 1019/QĐ-TTg, Quyết định 1100/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ có ý nghĩa kinh tế - xã hội hết sức to lớn. Vì vậy, để NKT được học nghề, có việc làm ổn định, bên cạnh sự quan tâm của Nhà nước, thì hoạt động của Hội Bảo trợ NTT và TMC Việt Nam là rất quan trọng, đáng ghi nhận, cần được Nhà nước quan tâm, tạo điều kiện để Hội hoạt động có hiệu quả hơn.  

Nguyễn Văn Hồi

Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội

Nguồn: Tạp chí Người Bảo trợ