Bác sỹ cao cấp chuyên ngành tâm thần Nguyễn Thị Hương Xuân - Ảnh Nhật Thy

Những câu chuyện đau lòng và con số báo động

Những ngày cuối tháng 4, dư luận xôn xao trước vụ một cô gái trẻ do bế tắc trong cuộc sống đã nhảy từ tòa nhà cao nhất của một khu chung cư tại Hà Nội để tìm đến cái chết.

Đầu tháng 2, một cô gái khác ở Hưng Yên cũng đã tẩm xăng tự thiêu mình vì trầm cảm. Nạn nhân vốn là một cô gái trong gia đình có hai người con, trước đó học rất giỏi và thi đỗ vào một trường đại học ở Hà Nội. Khi đang học năm thứ 2 đại học thì cô phải bỏ học giữa chừng vì trầm cảm. Trước đó, cũng đã nhiều lần cô tìm cách tự tử nhưng bất thành.

Giữa tháng 10/2016, một phụ nữ 25 tuổi ở Gia Lâm, Hà Nội mới sinh con được một tháng đã nhảy cầu tự tử vì bị trầm cảm sau sinh khiến nhiều người bàng hoàng trước sự nguy hiểm của chứng bệnh này.

Những câu chuyện kể trên chỉ là một con số rất nhỏ trong số 36.000-40.000 vụ tự tử mỗi năm do trầm cảm, theo nghiên cứu của Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai).

Viện trưởng Viện Sức khoẻ tâm thần thông tin thêm, hiện có khoảng 30% dân số Việt Nam có rối loạn tâm thần, trong đó 25% mắc trầm cảm.

Vì sao phụ nữ lại dễ bị trầm cảm?

Theo bác sỹ Nguyễn Thị Hương Xuân, trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến đặc trưng bởi sự buồn bã, mất đi hứng thú hoặc khoái cảm, cảm thấy tội lỗi hoặc tự hạ thấp bản thân bị rối loạn giấc ngủ hoặc ăn uống kém tập trung. Trầm cảm có thế kéo dài hoặc tái phát nhiều lần làm suy giảm đáng kể khả năng làm việc học tập hoặc khả năng đương đầu với cuộc sống hàng ngày. Trường hợp nặng nhất có thể dẫn đến tự tử. Ở mức độ nhẹ bệnh có thể được hỗ trợ chữa trị không cần dùng thuốc. Mức độ vừa và nặng, người bệnh cần hỗ trợ điều trị bằng thuốc kết hợp liệu pháp tâm lý.

Cho đến nay nguyên nhân gây ra trầm cảm vẫn chưa được làm rõ. Tuy nhiên nhiều chuyên gia cho rằng bệnh có thể do sự tham gia của nhiều yếu tố bao gồm sự tác động qua lại giữa các yếu tố bên ngoài (văn hóa, tình huống xã hội, quan hệ xã hội) với các yếu tố bên trong (di truyền, thái độ, tính cách, sang chấn tinh thần, tổn thương thời thơ ấu hoặc do sinh học như tổn thương não, thiếu hụt chất dẫn truyền thần kinh, mất cân bằng hormone…

Một số yếu tố nguy cơ gây khởi phát trầm cảm có thể bao gồm sự cô đơn, stress, thất nghiệp, đổ vỡ trong hôn nhân, thói quen sử dụng chất kích thích, tuổi thơ bị lạm dụng, có vấn đề về sức khỏe hoặc bệnh lý đau mãn tính…

Bác sỹ Xuân cho biết, hầu hết các cuộc điều tra về rối loạn trầm cảm trên thế giới và cả ở Việt Nam đều cho thấy tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ thường gấp đôi so với nam giới. Đặc biệt, sự khác biệt này chỉ thể hiện rõ nét trong khoảng thời gian từ lúc bắt đầu dậy thì đến tuổi trung niên, nghĩa là trong độ tuổi sinh sản của người phụ nữ.

Một số yếu tố về mặt tâm lý và xã hội cũng có thể góp phần giải thích tại sao tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ thường cao hơn nam giới. Khi người phụ nữ gặp chuyện buồn thì họ có khuynh hướng thu rút vào bản thân và nghiền ngẫm nỗi buồn này nên dễ bị trầm cảm nặng và kéo dài. Một số yếu tố khác là so với nam giới, phụ nữ thường ở vào tình trạng địa vị xã hội thấp hơn, khả năng kinh tế kém hơn, nhiều phụ nữ phải đơn độc nuôi con, tỷ lệ phụ nữ bị bạo hành trong gia đình hay bị lạm dụng trong thời thơ ấu cao hơn, nếu phải vừa đi làm vừa lo việc nhà thì phụ nữ ít có thời gian giải trí, nghỉ ngơi hay dành cho bản thân hơn.

Làm thế nào để dự phòng trầm cảm?

Bác sỹ Nguyễn Thị Hương Xuân cho biết, đối phó với căn bệnh trầm cảm thực sự như là “cuộc chiến trường kỳ” có thể kéo dài vài tháng đến vài năm. Với những trường hợp trầm cảm mức độ nhẹ, các bác sỹ khuyến cáo chỉ nên sử dụng các biện pháp tâm lý trị liệu như đối thoại, tập thể dục, thư giãn, nghỉ ngơi, xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu… Trong trường hợp trầm cảm nặng, cần thiết phải kết hợp hỗ trợ điều trị bằng thuốc và tâm lý trị liệu. Khi điều trị, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sỹ, không tự ý ngưng thuốc dù chữa bệnh có tiến triển tốt.

Theo bác sỹ Xuân, trong cuộc sống hiện đại với nhiều áp lực, không ai có thể nói trước là mình đủ mạnh mẽ để không bị trầm cảm. Chính vì vậy, để căn bệnh này không tìm đến, mỗi cá nhân cần tự rèn luyện để không chỉ khỏe về thể chất mà khỏe cả về tinh thần.

Việc phòng ngừa và xử lý tốt các stress trong cuộc sống thì cũng góp phần phòng ngừa hay giảm nhẹ độ nặng của các cơn trầm cảm. Đầu tiên cần xác định nguyên nhân gây stress, xác định điều gì mình có thể làm để cải thiện tình hình, điều gì phải cần người khác giúp đỡ. Đồng thời cũng phải xác định người sẽ giúp mình hoặc người nên hỏi ý kiến trong tình huống gặp stress (đồng nghiệp, bạn bè, chuyên gia tâm lý...). Song song với đó cần áp dụng chế độ nghỉ ngơi thích hợp, các biện pháp thư giãn như tập thể dục thể thao, nghe nhạc, xem phim, hít thở sâu...

Trầm cảm thường đến rất lặng lẽ và mơ hồ, phần lớn các triệu chứng, biểu hiện khác nhau tùy theo từng người, từng giới tính, độ tuổi, không ai giống ai. Người được cho là trầm cảm khi có ít nhất 5 trong 9 triệu chứng sau, kéo dài ít nhất 2 tuần:

1.    1. Tâm trạng buồn bã, chán nản gần như cả ngày.

2.    2. Giảm hứng thú hay niềm vui trong gần như tất cả các hoạt động.

3.   3. Giảm hay tăng cân một cách đáng kể mà không phụ thuộc vào chế độ ăn (thay đổi hơn 5% trọng lượng cơ thể) hoặc giảm hay tăng cảm giác thèm ăn mọi người.

4.    4. Mất ngủ hoặc ngủ quá mức.

5.    5. Quá kích động hoặc quá chậm chạp.

6.    6.  Mệt mỏi hoặc mất năng lượng.

7.    7. Cảm giác vô dụng, tội lỗi quá mức hoặc ảo tưởng mỗi ngày.

8.    8. Giảm khả năng suy nghĩ, tập trung, thiếu quyết đoán.

9.    9. Suy nghĩ thường xuyên về cái chết, có ý định tự tử lặp đi lặp lại nhiều lần.

NgNguồn: tiengchuong.vn