Gánh nặng "sức khỏe học đường" cả về thể chất và tinh thần

Chiều 10/02/2022 tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã tổ chức Lễ công bố Chương trình sức khỏe học đường giai đoạn 2021 – 2025. Lễ công bố có sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng… cùng đại diện các bộ, ngành tham dự…

Tại sự kiện đã diễn ra lễ ký kết chương trình phối hợp giữa Bộ GDĐT và Bộ Y tế về công tác y tế trường học, chăm sóc sức khỏe trẻ em, học sinh, sinh viên giai đoạn 2022 – 2026; Ký kết giữa Bộ GDĐT với Bộ VHTT&DL giai đoạn 2022 – 2026. Lễ công bố cũng chính thức kích hoạt chuỗi hoạt động truyền thông sức khỏe học đường, với sự phối hợp các bộ, ban ngành, cơ quan liên quan, các đơn vị báo chí từ trung ương tới địa phương và trên 41.950 trường học trên cả nước.

Các cháu học sinh biểu diễn các tiết mục ca nhạc tại buổi Lễ

Hoạt động truyền thông của chương trình "Sức khỏe học đường giai đoạn 2021 - 2025" được triển khai với chiến lược đa kênh, đa nền tảng, đa phương tiện với nhiều hoạt động thiết thực giúp hơn 22 triệu học sinh (tương đương 25% dân số Việt Nam) được chăm sóc sức khỏe ban đầu ngay từ trong trường học. Điều này sẽ tiết kiệm được khoản kinh phí lớn dành cho công tác điều trị, giảm bớt gánh nặng bệnh tật cho gia đình và toàn xã hội, cải thiện tầm vóc, chất lượng giống nòi…

Những đợt giãn cách, tăng cường giãn cách xã hội và việc hạn chế di chuyển liên quan đến đại dịch đã khiến các cháu phải trải qua những ngày tháng khó khăn khi phải rời xa gia đình, bạn bè, trường lớp, thầy cô, rời xa những không gian, những trò vui của tuổi thơ. Các cháu ít được vận động ngoài trời, thiếu tương tác xã hội, không được giao lưu với bạn đồng lứa.

Đặc biệt, Thủ tướng nhắc đến nhiều cháu phải trải qua những mất mát quá lớn. Đại dịch đã khiến hàng nghìn trẻ em rơi vào hoàn cảnh mồ côi, mất đi sự yêu thương, quan tâm, chăm sóc của cha mẹ, người thân. Dịch Covid-19 đã bước sang năm thứ 3, và đang tiếp tục tác động nặng nề lên sức khỏe tinh thần cũng như điều kiện sống của trẻ em và thanh thiếu niên.

Thủ tướng đặt ra những việc cụ thể "cần chung tay giải quyết sớm và quyết liệt", gồm: Cải thiện điều kiện vật chất, cơ sở trường học, tăng cường xây dựng quy hoạch các điểm trường đảm bảo hợp lý, khoa học, chất lượng ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Tiếp tục cải thiện hệ thống nhà vệ sinh trường học và cơ sở vật chất để các cháu có không gian rèn luyện sức khỏe, chú trọng dạy các kỹ năng sinh tồn cho trẻ, nhất là có giải pháp giảm tỷ lệ trẻ đuối nước.

Cải thiện bữa ăn, chế độ dinh dưỡng cho trẻ, đặc biệt ở những khu vực ảnh hưởng nặng nề do đại dịch COVID-19.

Giảm tải chương trình học, trước hết là ở bậc tiểu học để "mỗi ngày đến trường là một ngày vui", tránh ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý của trẻ.

Thủ tướng cũng đã giao nhiệm vụ cho các bộ, cơ quan, địa phương, đồng thời huy động sự tham gia của các tổ chức, triển khai lồng ghép với các đề án, chương trình, kế hoạch liên quan nhằm đẩy mạnh hoạt động chăm sóc toàn diện, đồng bộ về thể chất, tinh thần cho trẻ em, học sinh.

Lễ công bố Chương trình sức khỏe học đường giai đoạn 2021 – 2025 chiều 10/2/2022

Tại buổi Lễ, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: 22 triệu học sinh của cả nước cần được chăm sóc sức khỏe cả về thể chất và tinh thần. Theo kết quả Tổng điều tra Dinh dưỡng toàn quốc 2019 - 2020 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì ở Việt Nam tăng gấp 2,2 lần (từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020).

Gánh nặng kép về dinh dưỡng ở tuổi học đường và tiền học đường gồm thiếu và thừa dinh dưỡng là cửa ngõ của nhiều bệnh mãn tính không lây nguy hiểm, ảnh hưởng đến sự phát triển về thể chất và trí tuệ của trẻ em. Theo kết quả Tổng điều tra Dinh dưỡng toàn quốc năm 2019 - 2020 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì ở Việt Nam tăng gấp 2,2 lần (từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020).

Theo Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn: Cả nước vẫn còn gần 40% số trường có bếp ăn tập thể, căng tin chưa đảm bảo yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm. Đội ngũ cán bộ cấp dưỡng trong trường học chưa được đào tạo bài bản, thực đơn bữa ăn chưa đảm bảo khoa học. Công tác tổ chức bữa ăn bán trú còn nhiều khó khăn đặc biệt các trường, điểm trường vùng sâu, vùng xa, miền núi, do điều kiện kinh tế còn hạn chế.

Về vấn đề vệ sinh trường học, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: Trong năm học 2018 - 2019, tại các trường học mầm non và phổ thông, vẫn còn 22,8% nhà vệ sinh bán kiên cố, xuống cấp; Số lượng nhà vệ sinh đủ nước sạch và xà phòng rửa tay chỉ chiếm khoảng 65,6%; Số trường có đủ nước uống và nước sinh hoạt chỉ chiếm khoảng 62,8%. Vệ sinh môi trường kém là nguyên nhân dẫn đến gia tăng các bệnh lây nhiễm trong trường học.

Việc gia tăng gánh nặng học tập, ô nhiễm môi trường, những thay đổi về điều kiện kinh tế, xã hội là nguy cơ phát sinh nhiều bệnh học đường. Hiện nay, hơn 40% học sinh mắc tật khúc xạ; Gần 90% học sinh mắc bệnh răng miệng; 7 đến 15% học sinh mắc bệnh cong vẹo cột sống... Những căn bệnh này ảnh hưởng đến khả năng học tập, hoạt động sinh hoạt, vui chơi và chất lượng sống của các em học sinh và để lại hậu quả lâu dài.

Về sức khỏe tâm thần, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: Theo kết quả khảo sát được tiến hành ở nhiều tỉnh thành trong cả nước, có khoảng 50% trẻ ở độ tuổi vị thành niên có vấn đề về sức khỏe tâm thần. Cùng với đó, bạo lực học đường trở thành vấn nạn tại trường học. Trung bình mỗi năm tại Việt Nam xảy ra 1.600 vụ học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học. Riêng năm 2018 đã xảy ra hơn 2.000 vụ, tăng gấp 13 lần so với 10 năm trước.

Về giáo dục thể chất và thể thao trường học, năm học 2019 – 2020 có 69% số học sinh chưa tham gia hoạt động thể dục thể thao; 76,5% số học sinh không đạt tiêu chuẩn đánh giá xếp loại thể lực theo tuổi. Việc thiếu đầu tư cơ sở vật chất cũng là một trong những nguyên nhân chưa thu hút được đông đảo học sinh tham gia tập luyện thể dục, thể thao.

Trước thực trạng này, ngày 2/10/2021, Chính phủ đã ban hành quyết định số 1660/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Sức khỏe học đường giai đoạn 2021 – 2025 nhằm bảo đảm chăm sóc toàn diện về thể chất, tinh thần cho học sinh thông qua việc duy trì, đẩy mạnh hoạt động giáo dục, chăm sóc, bảo vệ và quản lý sức khỏe trẻ em, học sinh trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và trường chuyên biệt.

Chương trình Sức khỏe học đường giai đoạn 2021 - 2025 xác định 5 nhóm nội dung và 7 nhóm giải pháp về chăm sóc, bảo vệ và quản lý sức khỏe học sinh; giáo dục thể chất và hoạt động thể thao học đường; tổ chức bữa ăn học đường, bảo đảm dinh dưỡng hợp lý; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành, giám sát, thống kê, báo cáo; tuyên truyền, giáo dục sức khỏe học đường trong trường học.

Theo ông Nguyễn Kim Sơn, trong những năm qua, một số chương trình, dự án cũng đã đưa vào trường học nhằm chăm sóc và bảo vệ sức khỏe học sinh như phòng chống dịch bệnh, tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng, vệ sinh thực phẩm... nhưng với phạm vi riêng lẻ, không đồng bộ, triển khai trên một số địa phương, trường học.

"Việc triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp của Chương trình "Sức khỏe học đường" sẽ góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong việc xây dựng và chỉ đạo thực thi chính sách, tạo mối liên kết và sự thống nhất trong công tác chăm sóc sức khỏe học sinh. Chương trình "Sức khỏe học đường giai đoạn 2021 – 2025" với thông điệp "Trường học an toàn, học sinh khỏe mạnh" với ý nghĩa thực lần đầu tiên thực hiện trên quy mô cả nước kỳ vọng sẽ mang đến những thay đổi tích cực cho trường học, để chăm sóc và nuôi dưỡng một thế hệ Việt Nam khỏe mạnh, năng động, trưởng thành" - Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết.

Phát biểu tại buổi Lễ, Bộ Trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết: Trong thời gian qua, công tác bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho trẻ em luôn được chú trọng. Đặc biệt trong 2 năm đại dịch COVID-19 vừa qua, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ GDĐT xây dựng và ban hành các quy định hướng dẫn phòng chống dịch trong các cơ sở giáo dục đào tạo để các địa phương sớm mở cửa trường học, đưa học sinh, sinh viên trở lại trường an toàn.

Hiện nay, có 95% học sinh trong độ tuổi 12- 18 tuổi được tiêm 1 mũi vaccine COVID-19 và 88,5% đã được tiêm đủ 2 mũi. Bộ y tế cũng đang tiến hành các thủ tục để chuẩn bị tiêm chủng cho nhóm trẻ từ 5 – 12 tuổi.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long hiện nay, dịch COVID-19 diễn biến phức tạp với sự xuất hiện các biến chủng mới và tiếp tục ảnh hưởng đến mọi mặt của xã hội, trong đó có công tác chăm sóc bảo vệ sức khỏe trẻ em. Công tác y tế trường học chăm sóc sức khỏe học sinh còn nhiều hạn chế, mạng lưới cán bộ làm công tác y tế tại các trường học còn thiếu và yếu….sự phối hợp giữa hệ thống y tế cơ sở nhất là trạm y tế cấp xã và trường học có nhiều nơi chưa hiệu quả.

Để đảm bảo sức khỏe cho học sinh, sinh viên, khắc phục những tồn tại, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ GDĐT trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chương trình sức khỏe học đường giai đoạn 2021 – 2025 và Chương trình y tế trường học trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông gắn với y tế cơ sở giai đoạn 2021- 2025. Đây là 2 văn bản quan trọng, là cơ sở để các cấp ngành, cơ sở giáo dục đào tạo đẩy mạnh triển khai công tác y tế trường học đảm bảo sức khỏe học sinh, sinh viên. Chương trình ký kết thể hiện quyết tâm cao, sự cam kết mạnh mẽ của 2 bộ triển khai hiệu quả chương trình nêu trên cũng như các chương trình, đề án đã được phê duyệt…