Ảnh minh họa. Nguồn internet

Thời niên thiếu và những năm đầu của tuổi trường thành của cuộc đời là khoảng thời gian có nhiều thay đổi diễn ra, như chuyển trường, sống xa gia đình, bắt đầu học đại học hoặc một công việc mới. Với nhiều người, đây chắc hẳn là quãng thời gian tươi đẹp đầy hứng thú, tuy nhiên đó cũng có thể là thời điểm dồn dập những lo âu và căng thẳng. Trong một số trường hợp, nếu những căng thẳng đó không được nhận biết và xử trí kịp thời, rất có thể những cảm giác đó sẽ dẫn đến rối loạn sức khỏe tâm thần.

Bên cạnh đó, việc sử dụng ngày càng phổ biến của công nghệ online, bên cạnh những lợi ích không thể phủ nhận, cũng sẽ mang tới thêm những căng thẳng khi mà áp lực về việc kết nối liên tục-“ngày và đêm” ngày một tăng. Một bộ phận lớn các thanh thiếu niên cũng đang sống ở các khu vực trong tình trạng khấp cấp nhân đạo như tranh chấp, thiên tai và dịch bệnh. Những thanh thiếu niên phải sống trong điều kiện như vậy thường đặc biệt dễ tổn thương trước các căng thẳng tâm trí và mắc các bệnh về sức khỏe tâm thần.

Sử dụng, lạm dụng, nghiện ma túy là một trong những biểu hiện của rối loạn sức khỏe tâm thần thanh thiếu niên. Bác sĩ Nguyễn Song Chí Trung, Trung tâm Chuyển giao công nghệ điều trị nghiện và HIV (VHATTC), Đại học Y Dược TPHCM, cho biết có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc sử dụng ma túy ở thanh thiếu niên. Thông thường là sức ép của việc khẳng định bản thân, rủ rê từ bạn bè, bị bạo hành, bị lạm dụng, bố mẹ ly hôn, cuộc sống quá cơ cực.

Hầu hết thanh thiếu niên sử dụng ma túy ban đầu chỉ với mục đích thử nghiệm, sau đó lạm dụng và nghiện.

"Do buồn và áp lực cuộc sống nên em tìm đến cần sa để giải muộn phiền. Bây giờ cứ buồn chuyện gì là em lại hút mới thoải mái. Em ước gì gia đình em không giàu có, bố mẹ em không cãi vã nhau, có lẽ em đã không như bây giờ", một bạn trẻ chia sẻ.

Cũng theo bác sĩ Trung, sự kỳ thị và phân biệt đối xử đã hạn chế người sử dụng ma túy có nhu cầu chia sẻ, tìm kiếm sự giúp đỡ và hỗ trợ. Đến 66% người được hỏi nói rằng họ lo sợ phản ứng của mọi người nếu biết mình sử dụng ma túy, gần 54% cảm thấy cần thiết phải che giấu tình trạng nghiện của mình.

Một tín hiệu đáng mừng là ngày càng có nhiều người nhìn nhận tầm quan trọng của việc hỗ trợ thanh thiếu niên trang bị khả năng phục hồi tâm trí từ những năm tháng đầu đời để có thể đương đầu với các thử thách trong thế giới hiện nay. Ngày càng có nhiều bằng chứng về việc thúc đẩy và bảo vệ sức khỏe thời niên thiếu không chỉ đem lại lợi ích cho chính thiếu niên đó về ngắn hạn và dài hạn, mà còn ảnh hướng tích cực đến xã hội và nên kinh tế khi những người trường thành khỏe mạnh có thể lao động hiệu quả hơn, và đóng góp nhiều hơn cho gia đình, cộng đồng và toàn xã hội.

Có rất nhiều việc có thể làm giúp xây dựng tính dẻo dai về tinh thần cho trẻ em và thiếu niên để phòng chống các căng thẳng và bệnh lý về tâm thần cho các em, cũng như để xử trí và phục hồi sau khi mắc các bệnh về tâm thần. Dự phòng bắt đầu từ việc nhận thức và hiểu những triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo sớm của các bệnh lý tâm thần. Cha mẹ và thày cô giáo có thể giúp trang bị các kĩ năng sống của trẻ em và thiếu niên để các em có thể tự xoay sở được với những thách thức tại trường học và gia đình. Hỗ trợ tâm lý có thể được cung cấp tại trường học hoặc các cơ sở cộng đồng khác, và không thể thiếu việc nâng cao hoặc mở rộng đào tạo năng lực cho nhân viên y tế để họ có thể phát hiện và xử trí các rối loạn sức khỏe tâm thần .

Đầu tư từ Chính phủ và sự tham gia của các khu vực xã hội, y tế và giáo dục trong các chương trình can thiệp lồng ghép dựa trên bằng chứng mang tính toàn diện về sức khỏe tâm thần cho thanh thiếu niên là vô cùng cần thiết. Các đầu tư này nên kết nối với các chương trình nâng cao nhận thức cho thanh thiếu niên cách chăm sóc sức khỏe tâm thần cho bản thân, cũng như dạy cho các em cách hỗ trợ bạn bè cùng trang lứa, cho phụ huynh và giáo viên hỗ trợ con em mình.