Các chuyên gia khí tượng lưu ý, trong giai đoạn chuyển từ El Nino sang La Nina, thời tiết thường có những diễn biến bất thường, ngoài quy luật, khả năng xảy ra các điểm nắng nóng với nhiệt độ cao kỷ lục.

Đề phòng xảy ra các điểm nắng nóng đặc biệt gay gắt

Ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, do nền nhiệt cả nước vẫn cao hơn trung bình năm từ 0,5-1,5 độ nên nắng nóng ở khu vực Bắc và Trung Bộ trong giai đoạn tới sẽ gay gắt hơn so với trung bình nhiều năm, khả năng xảy ra các điểm nắng nóng kỷ lục.

Ngoài ra, ông Hưởng cũng cảnh báo, tháng 3, 4 là hai tháng đỉnh điểm nắng nóng ở khu vực Nam Bộ và các tỉnh Tây Nguyên, sẽ có nhiều ngày xảy ra nắng nóng, không loại trừ xảy ra nhiệt độ kỷ lục trong thời gian tới.

Trong nửa cuối tháng 3, nắng nóng xuất hiện ở khu vực phía Tây Bắc Bộ, vùng núi phía Tây thuộc Bắc Trung Bộ; sau đó gia tăng về cường độ và mở rộng dần sang các nơi khác của khu vực Bắc Bộ, Bắc và Trung Trung Bộ vào tháng 4-6. Nắng nóng tại khu vực Nam Bộ tiếp tục duy trì trên khu vực miền Đông và sẽ mở rộng dần sang khu vực miền Tây từ nửa cuối tháng 3 đến nửa đầu tháng 5.

Mùa hè năm nay có khả năng xuất hiện các điểm nắng nóng kỷ lục.

Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ tình trạng khô hạn còn tiếp diễn trong thời kỳ tháng 4. Ở khu vực Trung Bộ khả năng xuất hiện khô hạn kéo dài trong thời kỳ từ tháng 4-6. Mùa mưa tại Bắc Bộ có khả năng xuất hiện phù hợp với quy luật khí hậu. Mùa mưa tại Tây Nguyên và Nam Bộ xuất hiện muộn, thời kỳ từ tháng 6, gió mùa Tây Nam có xu hướng hoạt động mạnh hơn so với trung bình.

Về nhiệt độ trung bình, từ tháng 4-5, trên phạm vi toàn quốc vẫn cao hơn so với trung bình nhiều năm khoảng 1-2 độ, có nơi cao hơn; tháng 6, cao hơn từ 0,5-1,5 độ.

Thời kỳ từ tháng 7-9/2024, dự báo ENSO có khả năng chuyển sang trạng thái La Nina với xác suất 55-65%. Đây là thời kỳ bão/áp thấp nhiệt đới có khả năng xuất hiện khoảng từ 4-6 cơn trên Biển Đông và khoảng 1-2 cơn ảnh hưởng đến đất liền. Đồng thời, trong tháng 7-8, nắng nóng và nắng nóng gay gắt có khả năng xuất hiện nhiều hơn ở Bắc và Trung Bộ so với trung bình nhiều năm; đề phòng xảy ra nắng nóng đặc biệt gay gắt. Nắng nóng có xu hướng giảm dần từ nửa cuối tháng 8 ở Bắc Bộ và từ tháng 9 ở khu vực Trung Bộ.

Các chuyên gia khí tượng lưu ý, trong giai đoạn chuyển từ El Nino sang La Nina, thời tiết thường có những diễn biến bất thường, ngoài quy luật và khó dự báo do chưa có sự ổn định của hệ thống hoàn lưu quy mô lớn. Khi đó các hệ thống quy mô nhỏ hơn sẽ tác động đến thời tiết nhanh hơn nên rất khó dự báo.

Kỷ lục nhiệt độ sẽ được thiết lập?

Dù chưa phải đỉnh điểm nhưng từ đầu mùa khô đến nay Nam bộ cũng đã ghi nhận 2 cột mốc lịch sử về nhiệt độ. Cụ thể, trước đây nhiệt độ lịch sử ở Nam bộ trong tháng 2 là 37°C thì vào ngày 15/2, Nam bộ ghi nhận kỷ lục mới là 38 độ C cũng tại Biên Hòa (Đồng Nai). Mới đây, vào ngày 11/3, ghi nhận là ngày nóng nhất kể từ đầu mùa khô đến nay với mức nhiệt lên tới 38,5 độ C ở Đồng Phú (Bình Phước). Ngoài ra, một số nơi khác cũng quanh mốc 38 độ C như Sở Sao (Bình Dương) hay Biên Hòa (Đồng Nai).

"Nắng nóng năm nay đến sớm và gay gắt hơn mọi năm" là nhận định chung của nhiều chuyên gia khí tượng thủy văn. Không chỉ ở Nam Bộ mà ngay cả khu vực miền Trung, dù mới đầu tháng 3 đã ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục vào ngày 6/3 tại Tương Dương (Nghệ An) tới 39,9 độ C. Đây là mức nhiệt thường chỉ xảy ra vào tháng 6 - 7 hằng năm.

Theo Th.S Lê Thị Xuân Lan, chuyên gia khí tượng thủy văn, hiện tượng El Nino dù đang suy yếu nhưng tác động của nó vẫn còn kéo dài, đó là lý do vì sao mùa khô hiện nay nắng nóng gay gắt. Với xu hướng nóng như hiện nay, có khả năng kỷ lục nhiệt độ ở Nam bộ sẽ chạm ngưỡng lịch sử 40 độ C (nhiệt độ cao nhất ở TP.HCM từng ghi nhận là 39,6 độ C). 

Chuyên gia lưu ý thêm những con số nêu trên là nhiệt độ trong lều khí tượng, còn nhiệt độ thực tế mà con người cảm nhận thường cao hơn từ 2 - 4 độ C. Ở những nơi nhiều cây xanh và cảnh quan tự nhiên nói chung thì nhiệt độ cảm nhận cao hơn không đáng kể, còn với những nơi bê tông càng nhiều và các hoạt động kinh tế xã hội càng phát triển thì nhiệt độ cảm nhận càng tăng cao. Bên cạnh đó, hiện nay độ ẩm trong không khí thấp nên đang là giai đoạn "nóng khô" nên chúng ta cảm nhận là nắng nóng gay gắt. Khi bước sang khoảng tháng 4 trời xuất hiện nhiều mây và độ ẩm trong không khí tăng thì lúc đó sẽ chuyển sang trạng thái nóng ẩm và chúng ta có cảm giác oi bức càng khó chịu hơn. 

TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho biết, năm nay sẽ có sự chuyển pha liên tục của các hình thái thời tiết. El-nino sẽ kết thúc vào tháng 4 và chuyển sang ENSO (giai đoạn trung tính) trong khoảng các tháng 5, 6. Sau đó có sự chuyển pha đột ngột sang La-Nina từ khoảng tháng 7 và kéo dài đến hết năm. Chính vì vậy, thời tiết sẽ có nhiều biến động và nhiều hình thái thời tiết cực đoan như nắng nóng, mưa dông, lũ lụt và bão nhiều.

Sang tháng 4 nền nhiệt tăng đột ngột và duy trì đến hết tháng 7. Nhiệt độ trung bình các tháng ở hầu hết các vùng của Việt Nam sẽ có mức cao hơn từ 0,75 đến 1,5 độ C so với trung bình nhiều năm trước. Riêng các tháng 5 và 6 sẽ có mức nhiệt cao nhất và không loại trừ khả năng nhiệt độ bằng hoặc vượt kỷ lục từng ghi nhận ở Việt Nam vào năm 2023.

Sang tháng 6 sẽ bắt đầu có mưa lớn ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Các cơn mưa rào cục bộ và mưa các đợt ngắn từ 1-2 ngày có thể kéo dài tới hết tháng 9 ở miền núi phía Bắc. Lượng mưa trong các tháng này ở phía Bắc có thể cao hơn 10-15% so với trung bình nhiều năm và có các cơn mưa lớn cục bộ gây ngập lụt và lũ quyét ở phía Bắc.