9 tháng đầu năm 2020, mặc dù số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện, BHYT có tăng trưởng dương, nhưng số người tham gia BHXH bắt buộc, BH thất nghiệp lại giảm mạnh. Hoạt động phát triển đối tượng, tuyên truyền chính sách cần có các giải pháp phù hợp với từng nhóm đối tượng cụ thể và thực hiện hiệu quả công tác chi trả, hỗ trợ DN, người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19.

BHXH Việt Nam áp dụng nhiều biện pháp tuyên truyền để phát triển đối tượng tham gia BHXH

Khó khăn phát triển đối tượng BHXH

Tại Hội nghị giao ban công tác tháng 9/2020 chiều 14/9, BHXH Việt Nam cho biết, 9 tháng đầu năm, do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, nhiều đơn vị, DN phải thu hẹp sản xuất kinh doanh hoặc tạm ngừng hoạt động, người lao động (NLĐ) không có việc làm phải nghỉ việc; các hoạt động tuyên truyền, vận động người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình và công tác thanh tra, kiểm tra cũng phải hạn chế; thu nhập người dân giảm nên nhiều người không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình… dẫn đến số người tham gia và số thu BHXH, BHYT giảm; trong khi số nợ BHXH, BHYT lại tăng lên.

Cụ thể, tính đến hết ngày 31/8/2020, cả nước có trên 15,3 triệu người tham gia BHXH (đạt 31,2% lực lượng lao động trong độ tuổi); trên 12,8 triệu người tham gia BH thất nghiệp (đạt 26% lực lượng lao động trong độ tuổi); trên 86,4 triệu người tham gia BHYT (đạt tỷ lệ bao phủ 89,2% dân số).

Như vậy, so với cuối năm 2019, mặc dù số người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT có tăng trưởng dương, nhưng số người tham gia BHXH bắt buộc, BH thất nghiệp lại giảm mạnh. Số thu dù có tăng về số tuyệt đối, nhưng tỷ lệ so với kế hoạch cả năm lại thấp hơn cùng kỳ (hết tháng 8/2019, số thu toàn Ngành đạt 63,6% kế hoạch năm). Bên cạnh đó, số tiền nợ BHXH, BHYT khoảng 21.408 tỷ đồng (bằng 5,3% số phải thu và tăng 0,4% so với cùng kỳ năm 2019).

Ngoài ra, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tính đến tháng 9/2020, cả nước đã có 954 đơn vị, DN gặp khó khăn do dịch COVID-19 được phê duyệt hồ sơ tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất, tương ứng với 79.522 NLĐ và ước số tiền khoảng 326 tỷ đồng.

Theo tính toán, để đạt được chỉ tiêu Chính phủ giao tại Nghị quyết số 01 và kế hoạch Ngành đề ra, trong 4 tháng cuối năm nay, ngành BHXH cần phải phát triển thêm trên 1,893 triệu người tham gia BHXH; trên 1,493 triệu người tham gia BH thất nghiệp. Riêng với BHYT, để đạt tỷ lệ bao phủ 90,7% dân số theo kế hoạch, cũng cần thu hút thêm trên 1,6 triệu người tham gia. Mục tiêu này đòi hỏi cần phải có sự tập trung, quyết liệt thực hiện đồng bộ các giải pháp và sự nỗ lực lớn của toàn Ngành.

Tập trung đảm bảo quyền lợi cho người tham gia

Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ, ngành BHXH vẫn đảm bảo kịp thời, đầy đủ quyền lợi của người tham gia BHXH, BHYT; cũng như các chỉ đạo của Chính phủ trong việc tháo gỡ khó khăn cho DN, người dân trong giai đoạn dịch bệnh COVID-19.

Trong 8 tháng đầu năm 2020, cả nước đã chi hưởng BHXH 151.757 tỷ đồng; chi BH thất nghiệp 1.728 tỷ đồng. So với cùng kỳ năm 2019, tuy số người được giải quyết hưởng chế độ ốm đau, thai sản giảm, nhưng số người được giải quyết hưởng chế độ BHXH hàng tháng, BHXH một lần và BH thất nghiệp đều tăng. Tương ứng là số chi BHXH, BH thất nghiệp cũng tăng so với cùng kỳ năm 2019.

Đặc biệt là số chi BH thất nghiệp tăng mạnh (106%). Thống kê cũng cho thấy, cả nước đã có 106,545 triệu lượt người khám chữa bệnh (KCB) BHYT; số chi KCB BHYT các cơ sở đề nghị quyết toán trên Hệ thống thông tin giám định BHYT là 65.092 tỷ đồng (chưa bao gồm số chi của BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân dân), tương ứng 63,16% tổng dự toán chi KCB BHYT năm 2020.

Lưu ý một số vấn đề trong quản lý chi phí KCB BHYT, Phó Tổng Giám đốc Phạm Lương Sơn đề nghị: Sau hơn 3 năm vận hành thực hiện giám định chi phí BHYT điện tử, việc cơ sở y tế có "độ trễ" trong thực hiện chuyển dữ liệu KCB lên Hệ thống giám định không còn hợp lý.

Vì vậy, BHXH Việt Nam cần có văn bản đề nghị Bộ Y tế kiên quyết yêu cầu các cơ sở y tế chuyển dữ liệu KCB BHYT ngay trong ngày lên Cổng Dữ liệu của ngành BHXH, đảm bảo sự minh bạch thông tin KCB BHYT.

Ngoài ra, một sự kiện quan trọng trong năm 2021 là việc mở thông tuyến KCB BHYT các BV tuyến tỉnh, Phó Tổng Giám đốc Phạm Lương Sơn cũng yêu cầu Ban Thực hiện chính sách BHYT đưa ra dự báo về tác động của quy định mới này đến quỹ BHYT, cũng như đề xuất các giải pháp kiểm soát chi phí KCB BHYT phù hợp, ngăn chặn việc lạm dụng chính sách...

Để tiếp tục rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính (TTHC) thuộc thẩm quyền giải quyết, BHXH Việt Nam cũng đẩy mạnh tích hợp, cung cấp các dịch vụ công trực tuyến cho DN, người dân trên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Tính đến nay, BHXH Việt Nam đã cung cấp 15 dịch vụ công; đã tiếp nhận gần 3.500 hồ sơ qua Cổng Dịch vụ công quốc gia, trong đó có một số dịch vụ có tần suất thực hiện lớn như: Cấp lại thẻ BHYT do hỏng, mất (1.499 trường hợp); gia hạn thẻ BHYT theo hộ gia đình, đóng tiếp BHXH tự nguyện (925 trường hợp); hỗ trợ người dân, DN gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 (838 trường hợp)... Bên cạnh đó, thực hiện cung cấp 722 tài khoản truy cập Hệ thống phản ánh, kiến nghị trên Cổng Dịch vụ công quốc gia cho các đơn vị trực thuộc, BHXH các tỉnh, thành phố và BHXH cấp huyện để tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân về TTHC...

Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh cho rằng, hoạt động phát triển đối tượng, tuyên truyền chính sách cần có các giải pháp phù hợp với từng nhóm đối tượng cụ thể. Đồng thời, thực hiện tốt công tác chi trả, các nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ DN, người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19; tiếp tục đẩy mạnh cải cách TTHC và triển khai hiệu quả hệ thống tương tác đa phương tiện giữa người dân và DN...

Nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác thu, Tổng Giám đốc yêu cầu các đơn vị nghiệp vụ và BHXH các địa phương cần bám sát dự toán thu, phối hợp với các bộ, ngành liên quan, trong đó có cơ quan Thuế để rà soát các nhóm tham gia BHXH bắt buộc, tăng cường thanh tra đột xuất các đơn vị sử dụng lao động có dấu hiệu vi phạm; kiên quyết thu hồi nợ tại các đơn vị chây ỳ.