Ngày 16/1 sẽ là một mốc quan trọng trong lịch sử Iran khi phương Tây đã chính thức dỡ bỏ lệnh trừng phạt quốc tế đối với Iran sau khi Tehran tuân thủ các bước đi cần thiết của hiệp định hạt nhân đạt được vào tháng 7/2015 và trả tự do cho 5 công dân Mỹ.

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif (realiran.org)

Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đã chính thức dỡ bỏ các lệnh trừng phạt áp lên Iran, chấm dứt 35 năm quan hệ thù địch, sau khi Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), một cơ quan thanh sát hạt nhân của Liên hợp quốc, tuyên bố Tehran đã tuân thủ hiệp định hạt nhân đạt được giữa 6 cường quốc phương Tây và Tehran vào tháng 7 năm ngoái.

"Iran đã tuân thủ tất cả các giải pháp yêu cầu của hiệp định hạt nhân để tiến tới ngày dỡ bỏ các lệnh trừng phạt", IAEA cho biết trong một tuyến bố đưa ra ngày 16/1. Theo IAEA, Iran đã tuân thủ trong việc cắt bỏ 2/3 thiết bị li tâm uranium, giảm việc tích trữ uranium để chế tạo bom nguyên tử và dỡ bỏ lò phản ứng hạt nhân Arak.

Ngay sau khi IAEA đưa ra tuyến bố trên, Mỹ chính thức dỡ bỏ các lệnh trừng phạt trong lĩnh vực ngân hàng, công nghiệp thép, đóng tàu và nhiều lĩnh vực khác đối với Iran. Trong khi đó, Liên minh châu Âu cũng bắt đầu tiến trình dỡ bỏ các lệnh trừng phạt.

Việc Mỹ dỡ bỏ lệnh trừng phạt Iran diễn ra đúng lúc Tehran công bố trả tự do cho 5 công dân Mỹ, trong đó có phóng viên tờ Washington Post Jason Rezaian. Đổi lại, Mỹ cũng thực hiện chính sách khoan hồng cho 7 công dân Iran, 6 trong số họ mang 2 quốc tịch Mỹ-Iran và giảm án cho 14 công dân Iran khác.

Như vậy, hàng chục tỷ USD giá trị các tài sản của Iran bị phong tỏa nay được dỡ bỏ. Nhiều công ty của các nước từng bị cấm làm ăn với Tehran nay có thể thâm nhập thị trường tiêu dùng tiềm năng lớn từ xe hơi cho tới các linh phụ kiện sản xuất máy bay.

Đánh giá về việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt trên của phương Tây, Tổng thống Iran Hassan Rouhani gọi đây là một chiến thắng quan trọng cho đất nước Iran. Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif trong tuyên bố đưa ra tại Vienna (Áo) nhấn mạnh: "Thành công trên cho thấy với thiện chí chính trị, kiên định và ngoại giao đa phương, chúng ta có thể giải quyết những vấn đề gai góc nhất".

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry phát biểu tại Vienna rằng: "Ngày hôm nay...Mỹ, các nước nước đồng minh tại Trung Đông và toàn thể thế giới đã an toàn hơn bởi thách thức từ vũ khí hạt nhân đã được giảm thiểu".

Tổng thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-moon nhận định rằng đây là thành công quan trọng phản ánh những nỗ lực dựa trên sự tin cậy của các bên trong việc thực thi các cam kết đạt được.

Ngoại trưởng Anh Philip Hammond phát biểu rằng: "Nhiều năm thực hiện chính sách ngoại giao kiên trì và nhất quán... cuối cùng mang lại kết quả".

Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier gọi việc thực thi hiệp định hạt nhân là thành công ngoại giao mang tính lịch sử.

Ứng cử viên đảng Dân chủ Hillary Clinton đã giành uy tín vì đã hậu thuẫn cho việc gia tăng áp lực các lệnh trừng phạt lên Iran trong giai đoạn 2009-2013, khi bà còn tại nhiệm sở với tư cách là ngoại trưởng Mỹ.

Trong một thông báo đưa ra mới đây, bà Hillary Clinton nhấn mạnh: "Đây là những giải pháp quan trọng đảm bảo cho nước Mỹ, các đồng minh và toàn thế giới an toàn hơn. Tôi xin chúc mừng Tổng thống Obama và ê kíp tại Nhà Trắng. Tôi lấy làm tự hào đã đóng vai trò trong quá trình này".

Tuy nhiên, theo Reuters, Mỹ vẫn sẽ duy trì lệnh trừng phạt riêng rẽ nhằm vào chương trình tên lửa của Iran.

Theo Dân trí